“Кытай Өкмөтү Кыргызстан эли тандап алган өнүгүү жолун урматтайт” - Борбордук Азия-Кытай жолугушуусу ТИМ министрлерин бир арага чогултту

Сүрөттөр интернеттен алынды

Үстүбүздөгү жылдын 10-12-майында Борбордук Азия-Кытай форматындагы Тышкы иштер министрлеринин экинчи жолугушуусу болуп өттү. Иш-чара КЭРдин Сиань шаарында өткөрүлдү. Бул иш-чарага Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев дагы катышып, кесиптештери менен дагы бир катар жолугушууларды өткөрүп кайтты. Бул тууралуу КР ТИМдин басма сөз кызматы билдирди. 

Берилген маалыматка ылайык, 2021-жылдын 11-майында Кытайдын Сиань шаарында расмий иш сапарынын алкагында Кыргыз Республикасынын тышкы иштер министри Руслан Казакбаевдин Кытайдын Мамлекеттик кеңешинин мүчөсү, тышкы иштер министри Ван И менен эки тараптуу сүйлөшүүлөрү болуп өттү.

Жолугушуунун жүрүшүндө тышкы иштер министрликтеринин башчылары кыргыз-кытай кызматташтыгынын кеңири чөйрөсүн талкуулашты.

Кыргызстандан Кытайга айыл чарба продукцияларын экспорттоону андан ары кеңейтүү, “Торугарт” жана “Иркештам” өткөрүү пункттарынын ишмердигин оптимизациялоо, товар жүгүртүүнү көбөйтүү, Кыргызстанда гранттык долбоорлорду ишке ашыруу, “Кытай-Кыргызстан-Өзбекстан” темир жолун куруу, Кыргыз Республикасынын Кытай Эл Республикасынын алдындагы мамлекеттик карызын жөнгө салуу, Кыргызстандын экономикасына кытай инвестицияларын тартуу, “Бир алкак – бир жол” демилгесинин алкагында биргелешкен инфратүзүмдүк долбоорлорду илгерилетүү маселелерине көңүл бурушту.

Министр Ван И кыргыз-тажик мамлекеттик чек арасындагы чыр-чатакты тынчтык жолу менен чечүү боюнча Кыргыз Республикасынын аракеттерин белгиледи.

Тараптар аймактагы тынчтыкты жана ынтымакты сактоо, Борбордук Азиядагы коопсуздукту жана туруктуулукту камсыз кылуу, бардык келип чыккан маселелерди сүйлөшүү жолу менен чечүүгө умтулуу, эл аралык кызматташууну мындан ары тереңдетүү үчүн макул болушту. Конкреттүү муктаждыктар жана талаптар жөнүндө кошумча маалымат берилген шартта жаңжал аймагында жабыркаган Кыргыз Республикасынын калкына кытай тарап жардам берүүгө даяр экендигин билдирди.

"Кытай Өкмөтү Кыргызстан эли тандап алган өнүгүү жолун урматтайт, жаңы шайланган Кыргыз Республикасынын президенти Садыр Жапаровдун реформаларын колдоого даяр экендиги айтылды. КР менен КЭР ортосундагы эки тараптуу кызматташууда алар коңшулардын ортосундагы мамилелерди түзүүнүн үлгүсүн көрсөтүүсү керек", - деп айтылат маалыматта.

Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин башчысы КЭРдин жетекчилигине ушул жылдын март айында 150 миң доза көлөмүндө кытай вакцинасын акысыз негизде бергендиги үчүн жана COVID-19га каршы күрөшүүдө Кыргызстанга көрсөткөн жардамы үчүн ыраазычылык билдирди.

Министр Ван И Кыргызстан менен Кытайдын ортосундагы ар тараптуу стратегиялык өнөктөштүк мамилелерин эске алып, Кытай тараптын чечими жөнүндө төмөнкүлөрдү маалымдады:

- Кыргыз Республикасынын экономикасын колдоо үчүн 350 миллион юань (54 миллион АКШ долларына жакын) өлчөмүндө грант бөлүү;

- Кыргыз Республикасынын Кытай Эл Республикасынын алдындагы мамлекеттик тышкы карызы боюнча төлөө мөөнөтүн кийинкиге жылдыруу үчүн кошумча үстөк койбоо жөнүндө;

- COVID-19 пандемиясынын айынан убактылуу токтотулган гранттык долбоорлорду ишке ашырууга катышкан кытайлык адистерди Кыргыз Республикасына жөнөтүү;

- Кыргыз Республикасына азык-түлүк жардамын көрсөтүү маселесин карап чыгуу.

Кыргыз Республикасынан Кытайга экологиялык жактан таза айыл чарба продукцияларын (картошканы, буурчакты, рапсты жана жүзүмдү) экспорттоонун көлөмүн көбөйтүүгө кытай тараптын кызыгуусун билдирди.

Андан ары “Торугарт” жана “Иркештам” өткөрүү пункттарынын өткөрүү жөндөмүн жогорулатуу максатында алардын ишмердигин оптимизациялоо боюнча аракеттер көрүлө тургандыгы белгиленди.

Эки өлкөнүн тышкы иштер министрлери эл аралык күн тартибиндеги башка актуалдуу маселелер боюнча пикир алмашып, эки мамлекеттин БУУнун жана башка авторитеттүү эл аралык уюмдардын алкагында конструктивдүү өнөктөштүккө берилгендигин ырасташты.

КРдин Тышкы иштер министри Р. Казакбаевдин Кытайдын Тышкы иштер министри Ван И мырзага ыңгайлуу учурда Кыргыз Республикасына расмий иш-сапары менен келүүгө чакыруусун ыраазычылык менен кабыл алды жана анын деталдары дипломатиялык каналдар аркылуу кошумча макулдашылары белгилүү болду.

Сүйлөшүүлөрдүн жыйынтыгында Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлиги менен Кытай Эл Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин ортосунда 2022-2023-жылдарга карата кызматташуу программасына кол коюлду.

Тышкы иштер министрлери Борбордук Азия өлкөлөрү менен КЭР ортосундагы аймактар аралык кызматташуунун эбегейсиз потенциалын белгилешти 

12-майда Кытайдын Сиань шаарында КР тышкы иштер министри Руслан Казакбаевдин катышуусунда "Борбордук Азия – Кытай" форматында тышкы иштер министрлеринин экинчи жолугушуусу болуп өттү. 

Жолугушуунун жүрүшүндө тараптар саясий өз ара ишенимди бекемдөө, өз ара пайдалуу аймактык кызматташтыкты мындан ары илгерилетүү, биргелешкен долбоорлорду ишке ашыруу, транспорттук байланышты илгерилетүү жана үзгүлтүксүз сооданы камсыз кылуу, аймактык коопсуздукту камсыз кылуу жана мезгилдин чакырыктары менен коркунучтарына каршы туруу үчүн мамилелерди тереңдетүү боюнча актуалдуу маселелерди талкуулашты.

Дүйнө жүзүндө болуп жаткан COVID-19 коронавирус инфекциясынын контекстинде тараптар Кытайдын коронавирус пандемиясын алдын алуу, эпидемиологиялык кырдаалды көзөмөлдөө жана туруктуу социалдык-экономикалык өнүгүүнү камсыз кылуу жаатындагы жетишкендиктерин жогору баалап, коронавируска каршы күрөштө БА өлкөлөрүнө көрсөткөн жардамы үчүн Кытайга ыраазычылыктарын билдиришти.

COVID-19 пандемиясы менен күрөшүү алкагында, тараптар саламаттык сактоо тутумун чыңдоо, инфекциялардын алдын алуу жана дарылоо каражаттарын, эмдөөлөрдү, эмдөөлөрдү иштеп чыгуу жаатында кызматташтыкты өнүктүрүү максатында бири-бирине жардам көрсөтүүнү улантууга даяр экендигин билдиришти. Заманбап жана салттуу медицина, ошондой эле эпидемияга өз убагында реакция жасоодо практикалык өз ара аракеттенүү алгоритмин өркүндөтүү.

Тышкы иштер министрлери Борбордук Азия өлкөлөрү менен КЭР ортосундагы өнөктөштүк мамилелеринин маанилүү компоненттеринин бири болгон аймактар аралык кызматташуунун эбегейсиз потенциалын белгилешти. Анын кеңейиши практикалык өз ара аракеттенүү үчүн жаңы өсүү чекиттерин түзүүгө көмөктөшөт.

Тараптар аймактар менен шаарлардын ортосундагы боордоштук мамилелерди чыңдоо, транспорттук байланыштын деңгээлин жогорулатуу, транзиттик жүк ташууда БА өлкөлөрүнүн потенциалын толугу менен ачуу, товарларды чек арадан өткөрүү процедураларын жөнөкөйлөтүү үчүн “жашыл коридор” түзүү, өткөрүү пункттарынын өткөрүү мүмкүнчүлүгүн жогорулатуу, эл аралык темир жол байланышын жайылтуу, регионалдык өндүрүштүн жана камсыздоо тармагынын туруктуулугун камсыз кылуу жөнүндө макулдашышты.

Тышкы иштер министрлери Афганистандагы кырдаалды тынчтык жолу менен жөнгө салуунун маанилүүлүгүн белгилеп, өлкөнүн эгемендүүлүгүн, көз карандысыздыгын жана аймактык бүтүндүгүн урматтап, Афганистан боюнча ички жана тышкы партиялардын ортосунда консенсус түзүүгө багытталган эл аралык аракеттерди колдой тургандыктарын билдиришти. ШКУ-Афганистан байланыш тобунун мындан аркы иш-аракеттери боюнча Жол картасын ишке ашыруу зарылдыгы баса белгиленди.

Тараптар аймактагы тынчтыкты жана ынтымакты сактоо, Борбордук Азиядагы коопсуздукту жана туруктуулукту камсыз кылуу, пайда болгон бардык маселелерди өз ара консультациялар жана сүйлөшүүлөр аркылуу чечүүгө умтулуу аймактар аралык кызматташтыкты натыйжалуу тереңдетүү үчүн чечүүчү мааниге ээ деп макулдашышты.

Өз сөзүндө КР Тышкы иштер министри Р.Казакбаев тараптарга Кыргызстанда коронавирус инфекциясынын жайылышы жана ага каршы күрөшүү абалы жөнүндө маалымат берди. Азык-түлүк коопсуздугун камсыз кылуу үчүн көйгөйлөрдү чечүүнүн маанилүүлүгүн белгиледи.

Кыргыз тарап "Бир алкак – бир жол" демилгесин биргелешкен долбоорлорду ишке ашыруунун жана инфраструктураны өнүктүрүүнүн маанилүү булагы жана түрткүсү деп эсептейт. Ушуга байланыштуу, “Кытай-Кыргызстан-Өзбекстан” темир жолун куруу долбоорун алгачкы практикалык ишке ашыруу Борбордук Азия чөлкөмүнүн транзиттик потенциалын толук ачуу жолундагы олуттуу кадам болуп калууга тийиш.

Министр Р.Казакбаев кыргыз-кытай мамлекеттик чек арасындагы “Торугарт” жана “Эркечтам” өткөрүү пункттарынын тез арада толук кандуу иштешине үмүт артып, аймактык соода-экономикалык кызматташтыкты жандандыруу үчүн транзиттик жүк ташуу үчүн жашыл коридорлордун натыйжалуулугун жогорулатуунун маанилүүлүгүн белгиледи.

Ошондой эле, кыргыз тарап “Санарип Жибек жолун” биргелешип куруу жана электрондук коммерцияны өнүктүрүү жаатында кызматташууну күчөтүүгө кызыкдар. Ушуга байланыштуу, КР тышкы саясат ведомствосунун башчысы тараптарга Кыргызстандын жаңы жетекчилиги тарабынан инвестициялык климатты жакшыртуу жана Кыргызстандагы чет элдик инвесторлордун кызыкчылыктарын коргоо боюнча жүргүзүлүп жаткан иштер жөнүндө маалымат берди.

Жолугушуунун жыйынтыгында Борбордук Азия жана Кытай мамлекеттеринин тышкы иштер органдарынын жетекчилери төмөнкү документтерди кабыл алышты:

- "БА-КЭР" Тышкы иштер министрлеринин жолугушууларынын форматын түзүү жөнүндө меморандум;

- COVID-19 менен күрөшүү жаатында кызматташуу жөнүндө биргелешкен билдирүү;

- Афганстан боюнча биргелешкен билдирүү;

- Аймактар аралык кызматташууну мындан ары тереңдетүү боюнча биргелешкен билдирүү.

Кыргызстандын региондору менен КЭРдин Шэньси провинциясы кызматташуу алакаларын бекемдемекчи

Кытай Эл Республикасына болгон иш-сапарынын алкагында Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев Шэньси провинциясынын губернатору Чжао Иде менен жолугушту. 

Жолугушуунун жүрүшүндө тараптар Кыргызстандын региондору менен Шэньси провинциясынын ортосундагы соода жана электрондук коммерция, саламаттык сактоо, билим берүү, гуманитардык алмашуу, туризм, Кыргызстандан Кытайга айыл чарба продукцияларын экспорттоону илгерилетүү жаатында кызматташуу, ошондой эле Кыргызстандын экономикасына Шэньси провинциясынан инвесторлорду тартуу маселелерин талкуулашты.

Чүй облусу менен Шэньси провинциясынын, Ош менен Сиань шаарларынын, Москва району менен Янлин айыл чарба демонстрациялык зонасынын ортосунда орнотулган боордоштук мамилелерди бекемдөөнүн гана эмес, ошондой эле жаңы бир туугандык мамилелерди түзүүнүн маанилүүлүгү баса белгиленди. Региондор аралык кызматташтык Кытайдын "Бир алкак – бир жол" демилгесинин илгеришине чоң өбөлгө түзөт.

Кыргыз тарабы Шэньси провинциясынын Элдик Өкмөтүнө жана Сиань шаарына кыргыз тарапка COVID-19га каршы күрөштө көрсөткөн гуманитардык жардамы үчүн ыраазычылыгын билдирди. 

Кыргызстан менен Тажикстандын Тышкы иштер министрлери Сиань шаарында жолугушуу өткөрүштү 

2021-жылдын, 11-майында Кытайдын Сиань шаарында “Борбордук Азия – Кытай” тышкы иштер министрлеринин жолугушуусунун механизминин экинчи кеңешмесинин алдында Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министри Руслан Казакбаевдин Тажикстан Республикасынын Тышкы иштер министри Сироджиддин Мухриддин менен сүйлөшүүлөрү болуп өттү. Бул туралуу КР ТИМдин басма сөз кызматы билдирди.

Маалыматка ылайык, Кыргыз Республикасы менен Тажикстан Республикасынын тышкы саясий ведомстволорунун башчылары эки мамлекеттин аймактарын жана чек араларын өз ара урматтап, буга чейин жетишилген бардык макулдашууларды жана мурда кол коюлган протоколдорду бекем сактоону жактай тургандарын билдиришти, ошондой эле чек ара аймактарында тынчтыкты, туруктуулукту сактоого багытталган мындан аркы биргелешкен иш-аракеттерди белгилешти.

Министрлер кыргыз-тажик мамилелеринин күн тартибиндеги актуалдуу маселелери боюнча пикир алмашышты жана жакынкы келечекте боло турган жогорку жана эң жогорку деңгээлдердеги иш-чараларды уюштуруу маселелерин талкуулашты.

Тараптар Кыргызстан менен Тажикстандын ортосундагы мамлекеттик чек араны юридикалык тариздөөнү аяктоо эки өлкөнүн чек ара аймактарындагы кырдаалдын мындан ары турукташуусуна түрткү берип, эки мамлекеттин ортосундагы практикалык өз ара аракеттенүүсүнүн бардык чөйрөсүнө оң таасир тийгизе тургандыгына макул болушту.